کد مطلب:15427 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » احكام

مقصود از حكم و فتوا چيست؟ چه فرقي با هم دارند؟

جواب اجمالي:


فتوا: «فتوا» استنباط حكم جهان شمول دين در يك زمينه با مراجعه به منابع ديني و بهره گيري از شيوه هاي شناخته شده ي استنباط مي باشد.

حكم: آنچه در حكومت اسلامي توسط رهبر اعتبار مي شود، «حكم» نام دارد. رهبر با توجه به احكام كلّي الهي و نظام هاي اسلامي و با التفات و دقّت در شرايط موجود، وظيفه اي را نسبت به مسئله اي خاصّ براي همگان يا گروهي از افراد يا فرد خاصّي مشخّص مي كند.

از نگاه شارع اطاعت از احكام كلّي الهي و فتواي فقيه جامع شرايط،مانند پيروي از احكام رهبر و وليّ امر، لازم و مشروع است. با اين تفاوت كه فتواي فقيه براي خود او و مقلّدانش لازم الاّتباع مي باشد، در حالي كه همگان بايد از «حكم» رهبر اطاعت كنند.



جواب تفصيلي:



هنگامي كه مجتهد براي يافتن حكم كلّي الهي در يك مسئله به منابع ديني مراجعه مي كند و با بهره گيري از شيوه هاي مخصوصي كه براي استنباط وجود دارد، حكم مزبور را به دست مي آورد و در اختيار مقلّدان خود قرار مي دهد، از آن به «فتوا» ياد مي كنند. بنابراين، «فتوا» استنباط حكم جهان شمول دين در يك زمينه با مراجعه به منابع ديني و بهره گيري از شيوه هاي شناخته شده ي استنباط(1) مي باشد.

وقتي رهبر با توجه به احكام كلّي الهي و نظام هاي اسلامي و با التفات و دقّت در شرايط موجود، وظيفه اي را نسبت به مسئله اي خاصّ براي همگان يا گروهي از افراد يا فرد خاصّي مشخّص مي كند، اين عمل را «حكم» مي نامند. پس «حكم» در عين نظر به احكام كلّي الهي و ارزش ها و آرمان هاي ماندني و جهان شمول اسلام، به موقعيت و شرايط خاصّ نيز توجّه دارد و مادامي كه آن وضعيت تغيير نكرده، از سوي رهبر يا جانشينان او اعتبار مي گردد.

از نگاه شارع اطاعت از احكام كلّي الهي و فتواي فقيه جامع شرايط،مانند پيروي از احكام رهبر و وليّ امر، لازم و مشروع است.(2) با اين تفاوت كه فتواي فقيه براي خود او و مقلّدانش لازم الاّتباع مي باشد، در حالي كه همگان بايد از «حكم» رهبر اطاعت كنند.

---

مهدي هادوي تهراني